Bộ Luật nào được ban hành dưới thời Trần? Ở mỗi triều đại, triều đình nước ta lại xây dựng bộ Luật riêng nhằm điều chỉnh các mối quan hệ trong xã hội, hướng con người có thể hành xử theo mục đích, trật tự nhất định, phù hợp với đạo đức, thuần phong mỹ tục trong từng thời điểm.
Tìm hiểu bộ luật nào được ban hành dưới thời Trần
Bộ luật được ban hành dưới thời Trần là bộ luật Hồng Đức (Quốc triều Hình Luật). Bộ Luật được ra đời từ thời Hậu Lê, sau đó, đến thời nhà Trần có bổ sung, xác nhận thêm các điều luật về bảo vệ quyền tư hữu tài sản, mua bán ruộng đất,
Các cơ quan pháp luật dưới thời Trần cũng được hoàn thiện hơn, đặt cơ quan Thẩm hình viện để phục vụ cho việc xét xử các vụ kiện cáo trong nhân dân.
Bộ luật Hồng Đức gồm nhiều quy phạm pháp luật trong các lĩnh vực khác nhau: hình sự, dân sự, tố tụng, hôn nhân gia đình, hành chính,…
Một số nội dung về Quốc triều Hình luật
Bộ luật Hồng Đức gồm 13 chương và 722 điều luật với các nội dung cơ bản như sau:
- Cải cách bộ máy chính quyền
Bộ luật thể hiện những cải tiến về bộ máy chính quyền từ trung ương tới địa phương. Đời vua Lê Lợi chỉ có 2 bộ là Lại, Lễ, Dân thì tới đời Trần được tăng thêm 1 bộ là 4 bộ là Hình, Lại, Binh, Hộ.
Bộ luật cho thấy những cải cách sâu sắc về hành chính, pháp luật, quân sự khiến cho bộ máy nhà nước được khôi phục, ngày càng có hiệu quả giúp đất nước hưng thịnh, ổn định và phát triển.
- Xây dựng quân đội, phòng bị, sẵn sàng chiến đấu
Trong điều 71 có đề cập “Người trốn qua cửa quan ra khỏi biên giới đi sang nước khác thì sẽ bị chém”.
Qua đó, Bộ luật Hồng Đức thể hiện rõ các quy định về việc quyết liệt xử lý những vi phạm về xâm phạm toàn vẹn, nêu cao trách nhiệm bảo vệ biên giới, khu vực vùng biển và các cửa quan.
- Giữ nghiêm kỷ cương phép nước
Bộ luật Hồng Đức đề cao trách nhiệm của quan lại trong quá trình phát triển đất nước, an dân, giữ nghiêm kỷ cương phép nước.
- Chấn hưng nông nghiệp
Bộ luật Hồng Đức xác định nông nghiệp chính là cơ sở để ổn định kinh tế quốc gia, phát triển nông nghiệp thông qua các hoạt động như đắp đập, tu sửa đê điều để hạn chế những tác động của bão lũ đối với cây trồng.
Trong luật đã quy định rõ:
Việc sửa đê ở những con sông lớn có thời hạn từ mùng 10 tháng giêng đến mồng 10 tháng 3 là phải hoàn thành.
Những đường đê mới đắp, kỳ hạn 3 tháng là phải hoàn thành. Quan lộ phải thường xuyên tới xem xét, đốc thúc hàng ngày. Trong trường hợp hoàn thành quá hạn thì chính quan lộ sẽ bị phạt, quan giám bị biếm. Đối với quân lính và dân binh không làm theo thời hạn thì sẽ bị phạt trượng hoặc biếm.
- Khuyến khích thương nghiệp
Nhà Trần khuyến khích hoạt động giao lưu thương nghiệp nhằm lưu thông hàng hóa giữa các khu vực, thuận lợi cho việc mua bán hàng hóa, mở thêm các chợ, trung tâm buôn bán tại các địa phương.
- Bảo vệ quyền sở hữu tài sản
Để bảo vệ quyền sở hữu tài sản của người dân, nhà Trần nghiêm khắc trong việc trừng trị những hành vi vi phạm quyền chiếm hữu, quyền sở hữu và chiếm đoạt ruộng đất của người dân:
Nhận bừa ruộng đất, xâm lấn bờ cõi, nhổ bỏ giới hạn mốc đất ruộng, đất ao đầm của nhân dân từ một mẫu trở lên, các nhà quyền quý đều sẽ bị phạt, từ năm mẫu trở lên thì xử tội biếm. Nếu là quan tâm phẩm trở xuống phạm những lỗi này sẽ tiếp tục xử tội tăng 2 bậc và bồi thường theo quy định.
Chồng mất, con còn nhỏ, vợ tái giá mà bán điền sản của con; cha mẹ còn sống mà con cái bán trộm điền sản; người trong họ tự tiện bán của cháu bị mồ côi cha mẹ đều sẽ bị xử phạt.
- Bảo vệ quyền của phụ nữ
Nhà có quyền thế mà ép buộc con gái lương dân kết hôn thì sẽ bị phạt biếm.
Con gái hứa gả, nhưng chưa kết hôn; người con trai bệnh tật, phạm tội hoặc phá sản, người con gái có quyền kêu quan để trả lại lễ vật. Trong trường hợp người con gái bệnh tật, phạm tội thì không cần phải trả lại đồ lễ, vi phạm sẽ bị phạt 80 trượng.
- Nuôi dưỡng thuần phong mỹ tục
Thôn, phường phải giúp đỡ những người không nơi nương tựa, người ốm đau bệnh tật, hỗ trợ chôn cất cho những người chết đường chết chợ.
Nếu phát hiện trẻ lạc phải báo quan, nếu có người chết đường chết chợ thì dân sở tại phải chôn cất.
- Hình sự nghiêm nhưng độ lượng
Bộ luật Hồng Đức thể hiện rõ ràng sự nghiêm minh trong việc xử lý các tội ác nhưng vẫn phải dựa trên đạo đức, nhân văn. Trong đó, có một số tội ác được nhắc đến: mưu phản, xâm phạm an ninh quốc gia; đánh giết ông bà, cha mẹ, chú bác, cô dì; mưu hại tính mạng và tài sản của nhà vua.
Một số câu hỏi liên quan tới Quốc triều hình luật
- Thời gian ra đời và người ban hành bộ luật Hồng Đức?
Bộ luật Hồng Đức được ra đời vào những năm 1470 – 1497 do vua Lê Thánh Tông ban hành.
- Bố cục của bộ luật Hồng Đức
Bố cục của luật Hồng Đức gồm 2 phần:
Phần thứ nhất: biểu đồ quy định về các hạng để tang, trang phục tang lễ, kích thước và các hình cụ trong nhà giam.
Phần thứ hai: gồm 6 quyển với tổng 13 chương – 722 điều luật được ghi chép chi tiết.
- Luật Hồng Đức bảo vệ quyền lợi cho ai?
Luật Hồng Đức để bảo vệ chế độ tư hữu về ruộng đất của quan lại, địa chủ, quý tộc. Đồng thời, bảo vệ chế độ sở hữu của nhà nước qua việc quản lý ruộng đất và thu tô thuế.
Ngoài ra, bộ luật cũng được cải tiến, bổ sung những quy định nhân đạo để điều chỉnh hành vi của nhân dân đối với người phạm tội, bảo vệ quyền lợi cho những người gặp khó khăn, phụ nữ, trẻ em, những người yếu đuối trong xã hội.
Từ đó, giải quyết các mâu thuẫn trong xã hội, yên lòng dân, xây dựng một xã hội văn minh, phát triển.
Hy vọng những thông tin chia sẻ về bộ luật Hồng Đức của nhavantphcm.com.vn đã giúp bạn đọc có thêm những kiến thức lịch sử hữu ích phục vụ cho học tập hàng ngày của mình. Chúc bạn học tập tốt!
