“Ăn trộm mùa thu”
Những tự khúc yêu thương, sâu lắng!
TRẦN HỮU DŨNG
NVTPHCM- “Ăn trộm mùa thu”, tập thơ đầu tay của Đỗ Thanh Toàn, bút danh Bình Địa Mộc, sinh năm 1958, quê quán Tam Kỳ, Quảng Nam. Tuổi Mậu Tuất, mệnh Mộc, anh tự phiếu diễu “Bình địa mộc, cây trên đất bằng, một mình một cõi liêu xiêu”. Tập thơ gồm 96 trang, đúng 61 bài ứng với số tuổi ta ngoài đời của anh.
Đây là những tự khúc thế sự về cuộc đời trôi nổi của một người Quảng Nam, trôi dạt vào làm cư dân quận 12, Thành phố Hồ Chí Minh gần hai năm nay.
Con chim sẻ mổ cọng nắng trên đường dây cao thế
Thủng nỗi buồn ngụ cư viết lên tường thế kỷ
(Nhìn từ độ cao tòa nhà 60 mét)
Làm thơ, viết truyện ngắn từ những năm 1980, sau đó ngừng viết, mãi đến năm 2010 mới viết lại. Tác giả chân thành phát biểu: “… Với tôi, được viết, được chuyện trò với bạn đọc là niềm vui, hạnh phúc lớn”.
Vì sao có khoảng lặng 30 im bặt thơ văn? Vì nặng nợ áo cơm, chuyện gia đình, lo lắng ước mơ hay đang luyện tinh khí, có những dự định, mưu toan cho công việc viết lách khổ nạn?
… Mười năm, hai mươi năm, hoặc xa hơn nữa
Chúng ta sống như buồng chuối sau vườn
Sợ gió
Sợ mưa
Sợ con chuột chạy ngang
Giật mình đánh rơi chiếc cốc
Nhưng không thể buông tay khi chưa kết thúc
Cuộc hành trình phương Nam
(Tự khúc 60)
Bình Địa Mộc nổi trội ở tập thơ này với một phong cách riêng, không lẫn với người khác, và cách tìm tòi thể nghiệm, suy tư riêng biệt để có một tiếng nói khác, thật đáng quí. Đúng như Octavio Paz (nhà thơ Mexico, Giải Nobel Văn học 1990) viết: “Sự cá biệt của thơ ca hiện đại không bắt nguồn từ những ý niệm hay khuynh hướng của nhà thơ mà từ giọng của anh ta. Nghĩa là, từ âm sắc của giọng nói đó. Chính sự chuyển giọng (modulation) không thể xác định nhưng không thể nhầm lẫn được này khiến giọng nói của nhà thơ trở thành giọng nói khác.”
Đã bao nhiêu lần mẹ đọc thư bố rồi nhỉ?
Con không nhớ!
Chỉ có điều
Sau mỗi lần nói chuyện với người chồng đã khuất
Mẹ dần dà từ bỏ thói quen
Khóc
(Vợ liệt sĩ)
Hay trong đoạn kết bài Mật khẩu mùa đông: “Vị khách phương Tây ló đầu…/ Ngập ngừng hỏi thăm/ Mật khẩu mùa đông là gì?”.
Tuy nhiên ở giai đoạn chuyển mình, tác giả luôn bị trì kéo bởi thi ảnh chân chất, mộc mạc, của quê hương và sự phá hủy, hỗn mang của văn minh đô thị, khiến bài thơ trở nên chông chênh, hụt hẫng, thật đáng tiếc.
Hãy thử đọc đoạn thơ nầy: “Anh giấu mùa thu giữa đụm mo cau/ Chỗ ngày xưa mẹ gói cơm cho cha đi rẫy/ Khói bếp thơm thủa cuộn vòng bao dấu hỏi/ Năm nay nhuần mưa có kịp về chăng (Ăn trộm mùa thu) hay đoạn khác: “Dạ, không/ Em chỉ nghỉ vài hôm thư thả/ Cảm nhận hương cau hương bưởi chòng chành…/ Thế giới ảo/ Mấy tỷ người/ Em đầu bảng ngu ngơ!” (Em khóa facebook rồi hả?).
Có nhiều lúc tôi cảm thấy tác giả lạc lối giữa trùng trùng cách trở vì quá nhiều điều bức bối cần phải giải tỏa, tâm sự với mọi người. Đúng như Ko Un (nhà thơ Hàn Quốc) từng quan niệm rằng: “Tôi cho rằng nhà thơ không phải là thầy của người khác, mà là một người bạn. Khi người khác buồn phiền hay đau ốm, nếu không có nhà thơ để nói về điều đó, vậy sẽ là cái gì thay thế? … Dĩ nhiên, nhà thơ phải là một cá nhân với đời sống bên trong sâu thẳm nhưng sẽ chẳng là gì nếu đó chỉ là thế giới bên trong của riêng anh và anh không thể thoát ra khỏi nó.”
Chạm ly đổ rượu sạch trơn
Mới hay mình đã run hơn mọi lần
….
Chạm tay tiễn bạn về nhà
Dắt xe khỏi quán tôi quờ quạng tôi
(Chạm)
Thơ ca luôn nhắc nhở về cuộc sống hỗn mang, nhiễm độc không khí, tai ương, tàn phá chiến tranh nhưng vẫn còn hạnh phúc bình dị mái ấm, trái tim nhân hậu, bảo bọc, yêu thương của đồng loại quanh đây. Bản chất con người luôn mang những thi tính tốt đẹp. Khép lại tập thơ “Ăn trộm mùa thu”, bạn đọc cảm nhận những tự khúc thế sự mà tác giả trao gửi thật chân thành và sâu lắng tận đáy lòng.
